Ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούμε με τους άλλους και το περιβάλλον αποδίδεται με την έννοια-λέξη συμπεριφορά. Συμπεριφορά είναι ο τρόπος που επικοινωνούμε ή συμπεριφορά είναι ότι λέμε και ότι κάνουμε. Κατά αναλογία της λεκτικής – μη λεκτικής επικοινωνίας, έχουμε λεκτική και μη λεκτική συμπεριφορά. Ειδικότερα η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων έρχεται σε επικοινωνία σε συνδυασμούς όπως προϊστάμενος με υφιστάμενο, υπάλληλος με υπάλληλο, προϊστάμενος με προϊστάμενο ή με τους πελάτες, προμηθευτές κλπ, και σε εργασιακούς χώρους όπως είναι τα καταστήματα, γραφεία, τράπεζες κλπ. Δεδομένου ότι ο τρόπος που επικοινωνεί ένα άτομο, δηλαδή η συμπεριφορά του, έχει αντίκτυπο στη συμπεριφορά εκείνου (-ων ) με τον (τους) οποίο (-ους) έρχεται σε επικοινωνία, έχει ιδιαίτερη αξία η κατανόηση εκ μέρους του ατόμου των παρακάτω:
Συμπεριφορά είναι τι κάνει και τι λέει το άτομο, δηλαδή το κλείσιμο του ματιού, τα νεύματα, το χαμόγελο, το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί, η χειραψία, ο τρόπος που ντύνεται κλπ.
Η συμπεριφορά, μαζί με τα φυσικά χαρακτηριστικά-όψη, αποτελούν τη μόνη ορατή πλευρά του ατόμου- αυτό που βλέπουν οι άλλοι. Κανείς δεν μπορεί να δει τα κίνητρα, τις σκέψεις και τα συναισθήματα ενός ανθρώπου, δηλαδή την αόρατη πλευρά του, εκτός και αν αυτός τα εξωτερικεύσει. Στο χώρο εργασίας π.χ, και όχι μόνο, οι άλλοι –προϊστάμενοι, συνάδελφοι, φίλοι, πελάτες κλπ., αντιλαμβάνονται μόνο τη συμπεριφορά του, δηλαδή τι λέει και τι κάνει, και με βάση αυτά προσπαθούν να εξάγουν συμπεράσματα για την αόρατη πλευρά του, δηλαδή τη στάση του.
Στάση είναι η πνευματική ή ψυχική προδιάθεση απέναντι σε πρόσωπα, πράγματα ή καταστάσεις. Μπορεί να είναι θετική, αρνητική ή ουδέτερη.
Η συμπεριφορά των ατόμων στις σύγχρονες επιχειρήσεις, και μάλιστα στις επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες, είναι καθοριστικός παράγοντας αποτελεσματικότητας, και για το λόγο αυτό το σύγχρονο management εστιάζεται στη μεταβολή της εργασιακής συμπεριφοράς προς το καλύτερο, είτε βραχυπρόθεσμα με άμεσα διοικητικά μέτρα, είτε μακροπρόθεσμα με την αλλαγή νοοτροπίας (δηλ. των στάσεων) των εργαζομένων.
Πολλοί επιστήμονες και μάλιστα ψυχολόγοι που ασχολούνται με τον κλάδο της Οργανωσιακής-Βιομηχανικής Ψυχολογίας έχουν προτείνει διάφορα μοντέλα ερμηνείας της συμπεριφοράς. Η συμπεριφορά βέβαια του ατόμου στον εργασιακό χώρο δεν περιχαρακώνεται εύκολα από ένα μοντέλο. Το μόνο που μπορεί να προσφέρει ένα μοντέλο είναι κάποιοι κώδικες κατανόησης και πρόβλεψης. Τις μεθόδους της πρακτικής παρέμβαση θα τις βρει μόνο του το άτομο όταν θα έχει βιώσει ή και θα έχει αποκτήσει γνώση αρκετών θεωριών και προτεινομένων μοντέλων.
Ένα τέτοιο μοντέλο ερμηνείας της εργασιακής συμπεριφοράς περιλαμβάνει πέντε παράγοντες που επηρεάζουν-διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του ατόμου, και που είναι:
Οι παραπάνω παράγοντες διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του ατόμου. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Η συμπεριφορά του ατόμου είναι ή πρέπει να είναι άμεση συνέπεια της στάσης του. Για παράδειγμα, δε συμπαθώ τον προϊστάμενό μου, του το λέω ή όχι; Συνήθως, ιδίως στον εργασιακό χώρο η συμπεριφορά του ατόμου δεν είναι άμεση συνέπεια της στάσης του γιατί παρεμβάλλεται ο παράγοντας: προθέσεις.
Οι προθέσεις είναι τα σχέδια της ικανοποίησης των σκοπιμοτήτων του ατόμου.
Η ένταση και το περιεχόμενο των παραπάνω παραγόντων διαφέρει από άτομο σε άτομο, κυρίως λόγω της διεργασίας της αντίληψης. Το άτομο εφαρμόζει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά στον εργασιακό χώρο και αν γίνει αποδεκτή την υιοθετεί, αν όχι την τροποποιεί, μεταβάλλοντας έναν ή και περισσότερους από τους παράγοντες, πχ αλλαγή κινήτρων, πιστεύω κλπ.
